سه شنبه 30 آذرماه - همایش ملی اخلاق و جامعه ایرانی با حضور جمعی از اساتید ، پژوهشگران و جامعه شناسان در تالار فرهنگ و هنر پژوهشکده فرهنگ ، هنر و معماری آغاز به کار کرد .
در ابتدای برنامه دکتر رضا کلاهی دبیر علمی همایش گزارشی از مراحل برگزاری همایش ارایه داد . سپس دکتر سیدحسین سراج زاده رییس انجمن جامعه شناسی ایران در خصوص جایگاه اخلاق در جامعه شناسی و  وضعیت کنونی اخلاق در جامعه ایران با استناد به شاخص های جهانی و اشاره به طرح پیمایشی ارزش ها و نگرش ها ارایه نمود
آنگاه دکتر حمید آیتی رییس شورای سیاستگذاری همایش و رییس پژوهشکده فرهنگ ، هنر و معماری سخنانی ایراد کرد .
متن سخنرانی دکتر حمید آیتی به شرح زیر است :
از خدا جوییم توفیق ادب / بی ادب محروم ماند از لطف رب
بی ادب تنها نه خود را داشت بد / بلکه آتش بر همه آفاق زد
عرض درود و احترام و خیرمقدم به محضر استادان، پژوهشگران و فرهیختگانی که در این جمع حضور یافته‌اند، لازم است مراتب سپاس و خوشحالی خود را از برگزاری این همایش به عنوان نخستین همایش ملی در حوزه اخلاق و جامعة ایرانی توسط جهاد دانشگاهی ابراز کنم و امیدوارم مباحثی که امروز توسط سخنرانان محترم ارائه می‌شود، از یک سو، بتواند بخشی از مسائل حوزه اخلاق در جامعة ایرانی را به خوبی تبیین کند و از سوی دیگر بتواند حساسیت جامعه علمی را نسبت به این موضوع برانگیزد و به تأمل و تدقیق و بحث در این زمینه وادارد. جهاد دانشگاهی، با برگزاری این همایش و نشست‌هایی که پیش از این برگزار کرده است و نیز اختصاص بودجه به شبکه برنامه پژوهشی شناخت اخلاق در جامعه ایرانی، تلاش می‌کند، گام‌هایی عملی در شناخت علمی موضوع بردارد و امیدوار است بتواند در سال‌های آتی سهم بیش‌تری در این باره ایفا نماید.
به خوبی می‌توان بن‌مایة زندگی اخلاقی را در دو بیتی که در ابتدای گفتارم از مثنوی معنوی مولانا خواندم، یافت. ادب، ارزشی کانونی در زندگی اجتماعی است که نیکی و بدی قواعدِ روابط بین فردی و تعاملات اجتماعی و انتظارات فردی و اجتماعی را در زندگی جمعی معنا می‌‌بخشد. اگر زندگی اجتماعی را در لایه‌ها و سطوح گوناگونی مورد توجه قرار دهیم، آن چه در هر لایه، قوام‌بخش روابط افراد و اعضای لایه و موجب همبستگی و انسجام آن می‌شود، و در نهایت روابط بین لایه‌ها را سامان می‌دهد، مجموعه ارزش‌ها و هنجارهایی است که عقل جمعی در طول زمان با حک و اصلاح‌شان، آن‌ها را پذیرفته و مبنا و معیار الزامات کارکردی خود دانسته است. بر همین سیاق می‌‌توانیم از ادب فردی، ادب جمعی، ادب شغلی، ادب صنفی، و ... نام ببریم. آن چه به عنوان نخ تسبیح، سطوح گوناگون ادب را به یکدیگر پیوند می‌دهد و هم‌گرایی جمعی را در پی دارد و شیرازة جامعه و زندگی اجتماعی را از هم نمی‌گسلد، قاعده طلایی اخلاق است که در این کلام مولا علی (ع) آمده است: کَفاکَ ادباً لِنفسِکَ اجتنابُ ما تَکرَههُ مِن غیرِک. تو را برای ادب کردن خویش، همین بس که از آن چه از دیگران نمی‌پسندی دوری گزینی. این قاعده که از عقل سلیم انسانی سیراب می‌شود، به عنوان بنیانِ انتظام‌بخش زندگی اجتماعی نه تنها در روابط بین فردی، بلکه در روابط کلان اجتماعی نیز می‌تواند اساس شکل‌گیری ساختارهای سالمی باشد که انسان را به سوی تعالی و رشد سوق می‌دهد.
مقوله‌ی " اخلاق" در آموزه های دینی و کلام معصومان و بزرگان دینی و اساطیر ملی ما ایرانیان مسلمان، جایگاهی بس بزرگ و گرانسنگ دارد. به گونه‌ای که پیامبر اکرم (ص) فلسفه ی بعثت خود را اکمال مکارم اخلاقی می‌داند و بخش اعظم احادیث و روایات ما را توصیه‌های اخلاقی رسول گرامی اسلام و امامان در بر می‌گیرد.
اما چرا صرفنظر از حیطه فردی و خصوصی، در روابط عمومی و اجتماعی که عرصه مطالعه علم جامعه‌شناسی است، جایگاه اخلاق در میان مردمان ما تا این حد تنزل یافته است؟
چرا در عرصه سیاست که یکی از جلوه‌گاه‌های رفتار اجتماعی نخبگان است، منافع ملی، حراج‌گونه، قربانی ِ منافع حزبی و مصالح فردی گردیده است و برای از میدان به در کردن ِ رقیب ِ سیاسی، توسل و تشبث به هر وسیله‌ای مجاز و مشروع گردیده است؟
چرا تعارض‌های اجتماعی اوج گرفته، سرمایه‌های اجتماعی رو به فرسایش گذاشته و اعتماد عمومی زایل شده است؟
چرا حیات اجتماعی ما به وادی بی‌هنجاری افتاده است؟
مجموعه مطالعات انجام شده در حوزه اخلاق حکایت از وجود مسأله در این حوزه در جامعه ایرانی دارد. به گواه طرح ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها، بیش‌تر ایرانیان چنین می‌اندیشند که تلاش و جدیت، گذشت و امانت‌داری، انصاف و خیرخواهی، صداقت و پای‌بندی به قول و قرار در میان ایرانیان تاحدود زیادی رنگ باخته و دورویی و تظاهر، تقلب و کلاهبرداری، تملق و چاپلوسی، پارتی‌بازی و زایل کردن حق دیگران فزونی یافته و بیش‌تر مشاهده می‌شود. حتّی بیش‌تر آنان چنین می‌اندیشند که در آینده نیز چشم‌انداز مثبتی وجود ندارد و رفته رفته وضع روابط اخلاقی با نقصان و مشکل بیش‌تر مواجه می‌شود؛ به عبارتی، فهم و شناخت ایرانیان از یکدیگر و برساختی که از روابط اجتماعی دارند، چنان است که امکان اتکای به یکدیگر و اعتماد به عنوان هسته مرکزی سرمایه اجتماعی را تضعیف می‌کند. گو این که سطح اعتماد در لایه‌های گوناگون از اعتماد بین فردی، تا اعتماد عمومی و نهادی نیز با مشکل مواجه است.
ورود جامعه ایرانی به ساحت‌های نوین زندگی، فاصله گرفتن از منابع ارزش‌آفرین و هنجارساز سنت و افول نسبی مشروعیت این منابع در بین برخی از اقشار اجتماعی، تحولات سریع علمی ـ ارتباطی و تکنولوژیک، شهرنشینی سریع و بی‌قاعده، مهاجرت‌های وسیع روستاییان به شهرها و کنده شدن آنان از زمینه‌های هنجاربخش زندگی و در افتادن آن‌ها به روابط اجتماعی ـ اقتصادی بسیار متفاوت، گسترش سریع حاشیة شهرها که گفته می‌شود بیش از 10 میلیون نفر در این حاشیه‌ها و در فقر زندگی می‌گذرانند، توزیع ناعادلانه ثروت، امکانات و منزلت و عوامل بسیار دیگر، گذار جامعة ایرانی را به دوران مدرن با دشواری‌ها و مصائبی همراه کرده است که بخشی از آن در قالب مسائل اخلاقی رخ می‌نماید.
پرسش‌هایی که در آغاز سخن، طرح کردم دغدغه‌هایی است که سیاستگذاران، مدیران، صاحب‌نظران، پژوهشگران و جامعه‌شناسان باید از منظر جامعه‌شناسی در آن تدقیق نموده و برای آن تحلیل و پاسخی بیابند.
گروه جامعه‌شناسی فرهنگی پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری با درک اهمیت این "مساله"، مقوله "اخلاق و جامعه ایرانی" را به عنوان شبکه برنامة سه ساله خود برگزیده و امیدوار است با استمداد از صاحب‌نظران این حوزه و انجام طرح‌های پژوهشی و برپایی همایش‌ها و نشست‌هایی به کاوش در این مقولة مبتلابه و دامنگیر بپردازد و به تدریج پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری را به قطب علمی مطالعات جامعه‌شناسی اخلاق مبدل سازد.
با سپاس و احترام و امتنان مجدد، مقدم یکایک شرکت‌کنندگان و فرهیختگان حاضر در همایش را به سهم خود گرامی می‌دارم و از خداوند علیم حکیم آرزو می‌کنم ما را در این هدف موفق بدارد.

سروران گرامی
 اخلاق، گمشدة امروز جامعة ماست
 کوشش کنیم پیدایش کنیم
 که زمستان است و هوا بس ناجوانمردانه سرد است.
*پس از پایان مراسم افتتاحیه ، پنل های همایش در محورهای اخلاق و دین - اخلاق رسانه و فضای مجازی - مباحث نظری اخلاق - اخلاق کار و اقتصاد -  اخلاق علم ، آموزش و فن آوری و اخلاق عمومی در ایران  آغاز گردیده  و پژوهشگران به ارایه مقالات خود پرداختند . دکتر حسن محدثی  با موضوع "نسبت امر اخلاقی با امر اجتماعی "سخنران پایانی همایش خواهد بود .
* شایان ذکر است  آقایان دکتر سراج زاده  ، دکتر حسام الدین آشنا رییس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری ، دکتر نگاهداری رییس مرکز مطالعات شهر تهران ، دکتر حسین میرزایی رییس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم ، دکتر حمید کاظمی رییس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ، دکتر کلاهی ، دکتر حمیدرضا بابایی ، حسین نوری نیا از اعضای هیات علمی دانشگاه ، دکتر سعید پورعلی معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی  از اعضای شورای سیاستگذاری این همایش بودند .

....

...

• < قبلی
• بعدی >